Don Henley - Het beest in de mens

Voor iemand die gedurende de gehele jaren zeventig een life in the fast lane heeft geleid, ziet Don Henley er op zijn zevenendertigste nog verrassend ongehavend uit. Zijn gezicht wordt niet getekend door zware lijnen en hij blikt met heldere ogen de wereld in. Ontspannen onderuitgezakt, waardoor een beginnend buikje zichtbaar wordt, praat de notoire tobber opgeruimder dan verwacht met een onvervalste Texaanse tongval. Toch woont de zingende drummer inmiddels al zo’n vijftien jaar in Los Angeles, waar hij in 1972 samen met Glenn Frey de Eagles opzette. Na het veelbelovende titelloze debuutalbum maakte de groep vooral in Nederland furore met het conceptalbum Desperado, een romantisch wildwestepos gebaseerd op de lotgevallen van de legendarische Dalton-bende. In de navolgende jaren wisten Henley en Frey de countryrock van de Eagles te verbreden, waardoor ze met On The Border en One Of These Nights ook in de Verenigde Staten de top bereikten.

Pal voor de feestdagen van 1976 kwamen de Eagles met hun magnum opus Hotel California, waarvoor Henley het thema had bedacht. Uitgangspunt was een fictief hotel, dat bedoeld was als metafoor voor de decadente westerse wereld in het algemeen en het hedonistische artistieke milieu van Los Angeles in het bijzonder. We are all just prisoners here of our own device, heette het. Alleen al in de Verenigde Staten werden er ruim tien miljoen exemplaren van weggezet, waarmee Hotel California na de soundtrack van Saturday Night Fever en Rumours van Fleetwood Mac de best verkochte popplaat van de jaren zeventig werd. Het uiterst moeizaam tot stand gekomen The Long Run markeerde het begin van het einde, maar pas in 1982 werd de groep officieel ontbonden verklaard. Datzelfde jaar maakte Henley zijn solodebuut met het hooguit verdienstelijke I Can’t Stand Still, waarbij sessiemuzikant Danny Kortchmar de plaats van Frey had ingenomen. De recent verschenen opvolger Building The Perfect Beast, voorafgegaan door de briljante hitsingle The Boys Of Summer, breekt definitief met het Eagles-geluid door het dominante gebruik van synthesizers en computers. Het beest is de westerse beschaving en dat Henley het een levensgevaarlijk monster vindt, blijkt wel uit de teksten. We have met the enemy - and he is us, zo opent de tweede plaatkant. The power of reason, the top of the heap - we’re the ones who can kill the things we don’t eat.

Wat opvallend is aan Building The Perfect Beast is niet eens de elektronische instrumentatie, maar vooral de onheilspellende sfeer.

“De tweede helft van het album gaat over leven in een gecomputeriseerde maatschappij. Om de muziek te laten aansluiten op de teksten heb ik, mede door invloed van mijn partner Danny, nogal veel gebruik gemaakt van de technologische ontwikkelingen op instrumentaal gebied. We hebben geprobeerd de techniek te combineren met de ziel om zodoende een beeld te schetsen van het hedendaagse Amerika. Een artiest heeft naar mijn volle overtuiging namelijk de verantwoordelijkheid om zijn publiek met de neus op de feiten te drukken. Zeker in de Verenigde Staten, want daar realiseren de mensen zich pas dat er iets grondig mis is op het moment dat het al bijna te laat is. Neem nou de Amerikaanse tegenhanger van Band Aid. Een lovenswaardig initiatief, daar niet van, maar wij zoeken de crisis altijd ver buiten onze deur. Natuurlijk is de hongersnood in Afrika ontstellend, wat nog niet wegneemt dat er ook bij ons de nodige noodtoestanden zijn. Je hoeft Los Angeles maar in te lopen en je ziet ze staan, de daklozen die zich warmen aan het vuur in die grote olievaten. Bijna niemand maakt zich over dat soorten zaken zorgen, ook niet mensen van mijn leeftijd. Ik vraag mij af wat er in hemelsnaam met onze generatie is gebeurd. Waar zijn onze dromen en idealen gebleven?”

Maar afgezien van de verstokte activisten zijn er toch nog wel degelijk leeftijdgenoten die zich druk maken over de toestand van de wereld?

“Natuurlijk. In mijn beroep zijn er verschillende mensen die muziek niet alleen als een vorm van vermaak beschouwen. Iemand als Bruce Springsteen doet op diverse niveaus goed werk. En Jackson Browne bijvoorbeeld blijft zich inzetten voor de anti-kernwapenbeweging. Maar het gros van onze generatie is verworden tot jonge republikeinen. Ze willen kost wat kost carrière maken, reden daarom ze het economische systeem liever niet zien veranderen. Vandaar dat we nog steeds met dezelfde soort regering zitten. En alleen in de Verenigde Staten kan het gebeuren dat een filmster, nota bene een tweederangs acteur, tot president wordt gekozen. Als bij ons iemand op de televisie getapt overkomt, is het volk meteen verkocht, zelfs al wordt er de meest krankzinnige onzin verkocht. Los daarvan dingen grote mannen niet mee naar het presidentschap. Iedereen met een beetje verstand wil die baan voor geen goud. Want na een ambtstermijn van vier jaar ben je ettelijke malen ouder geworden.”

Maar jij het toch ook roofbouw op jezelf gepleegd? Ten tijde van The Long Run was het je aan te zien dat je onder zware stress gebukt ging. Je schijnt in die periode nota bene een maagzweer te hebben ontwikkeld.

“Daar had ik tijdens de opnamen van Hotel California al last van. Na het succes van One Of These Nights kwamen we echt onder een enorme druk te staan, ook al omdat we van de kant van het management en de platenmaatschappij op ons hart gedrukt kregen dat we het ijzer moesten smeden toen het eenmaal heet was. Bovendien leefde ik destijds nogal ongezond met al die alcohol en drugs. We hebben de beest uitgehangen én ons uit de naad gewerkt. Maar in tegenstelling tot vele anderen zijn wij er niet aan onderdoor gegaan. We leven nog allemaal, onze gezondheid is alleszins redelijk en onze hersenen zijn niet al te zwaar beschadigd. We hebben geluk gehad. Alles was zo ontzettend belangrijk in die laatste jaren van de Eagles. Nu maak ik mij nauwelijks zorgen meer over wat er eventueel met mijn carrière kan gaan gebeuren. Niet dat ik mij niet langer serieus met muziek bezighoud, integendeel, maar ik zie er tegenwoordig de betrekkelijkheid van in. Wat stelt mijn verantwoordelijkheid als artiest nou helemaal voor in vergelijking met die van de president van de Verenigde Staten?”

De Eagles wisten van zichzelf dat ze voldoende talent hadden om het zowel artistiek als commercieel te maken. Maar heb je ooit gedroomd dat jullie zó groot zouden worden?

“Achteraf gezien is het haast onvoorstelbaar dat we bijna tien jaar bij elkaar zijn gebleven. Vanaf het prille begin waren er allerlei meningsverschillen, die met de jaren steeds hoger opliepen, net zoals dat trouwens het geval is bij iedere andere popgroep. Dat alles binnen ons bereik lag, was ons in de periode van One Of These Nights wel duidelijk. We moesten alleen goed oppassen geen enkele fout te maken, want anders zouden we ernaast grijpen. Ondanks alle druk hebben we de klus met Hotel California weten te klaren. Het is ons gelukt de buit binnen te halen.”

Als echte desperado’s.

“Ja, zeg dat wel. Ach, dat hele idee van de popmuzikant als hedendaagse desperado was natuurlijk een teken van onvolwassenheid, het was eigenlijk nogal onnozel. Niet dat er geen parallellen te trekken zouden zijn. Als popmuzikant leef je immers buiten de wetten van de normaliteit, je maakt deel uit van een bende, je duikt telkens in een andere stad op, je gaat er met de poen vandoor. Maar daar houdt de vergelijking wel zo ongeveer op.”

Beseften jullie eigenlijk dat het na Hotel California alleen nog maar bergafwaarts kon gaan?

“We hebben altijd tegen onszelf gezegd dat we zouden stoppen wanneer we het gevoel kregen dat we niet meer hogerop zouden kunnen komen, ongeacht het feit of die beslissing ons geld zou gaan kosten. Uiteindelijk hebben we er toch een album te laat een punt achter gezet. Maar er werd ook van alle kanten zo hard aan ons getrokken, dat we niet eens de gelegenheid kregen om de dingen rustig op een rijtje te zetten. We waren niet alleen moe, we waren het ook zat. Toch gingen we gewoon door, omdat we eenvoudigweg niet anders konden. Een popgroep is net zoiets als een fabriek en de Eagles waren vanaf One Of These Nights een enorme fabriek. Zo’n fabriek kun je niet op halve kracht laten draaien, dat is niet rendabel. En de boel tijdelijk stilleggen kan al helemaal niet. Misschien had een vakantie van twee jaar de Eagles kunnen redden, wie weet. Hoe dan ook, het maken van The Long Run was een slepend en slopend proces. We hadden geen greintje inspiratie meer over. Het geheel hangt aan elkaar van kleine fragmenten, die we met de grootste moeite hebben kunnen bedenken. Het was letterlijk knutselwerk.”

Hoe voelde je je toen eenmaal vaststond dat de Eagles niet meer bestonden?

“Doodsbang. Uiterlijk deed ik heel laconiek of er niets aan de hand was, maar innerlijk bestierf ik het zo ongeveer. Ik wist mij geen raad, ook al omdat de relatie met de vrouw met wie ik toen verkeerde eveneens ten einde liep. Want het was Glenn die de knoop heeft doorgehakt. En ondanks het feit dat ik altijd goed in het achterhoofd heb gehouden dat de Eagles niet het eeuwige leven beschoren zouden zijn, bleek ik er eigenlijk niet op voorbereid. Niet voor niets dacht ik aanvankelijk nog dat Glenn na verloop van tijd wel op zijn beslissing zou terugkomen, de andere jongens in de groep vermoedden dat ook en het management en de platenmaatschappij wisten dat wel zeker. Vandaar dat het zo’n twee jaar geduurd heeft voordat officieel bekend werd gemaakt dat de Eagles waren opgedoekt- niemand wilde het kennelijk geloven.”

Je had al die jaren nauw met Glenn samengewerkt. Je moest dus op zoek naar een nieuwe muzikale partner.

“Dat was nou juist het probleem. Ik ben een maand of drie volledig van de kaart geweest. Toen ik een beetje van de eerste schrik was bekomen, besefte ik dat ik met piekeren geen stap verder zou komen. Ik was in elk geval niet van plan om het muziek maken op te geven, zo veel stond vast. Maar het vinden van een nieuwe muzikale partner was het moeilijkste van de hele zaak. Componeren is namelijk een uiterst persoonlijke bezigheid, die alleen lukt wanneer je een werkelijk goede verstandhouding met de ander hebt. Danny kende ik alleen oppervlakkig en het besluit om hem te vragen voor een eventueel compagnonschap is dan ook zuiver intuïtief genomen. Om de een of andere reden had ik het gevoel dat hij de geschikte persoon voor mij was. Ik deed hem een voorstel, dat inhield dat we praktisch al het repertoire gezamenlijk zouden schrijven en arrangeren en dat we de opbrengsten gelijkelijk zouden verdelen. Hij was er meteen voor in, al zat hij er wel mee in zijn maag dat hij bijgevolg uit de groep van Jackson Browne moest stappen. Er zijn dan ook de nodige harde woorden gevallen tussen zowel Jackson en mij als Jackson en Danny, al is de kwestie gelukkig toch in der minne geschikt.”

Wat is het verschil in werken tussen Glenn en Danny?

“De Eagles werkten volgens een vaststaand concept. Glenn had allerlei regels en voorschriften, waaraan we streng de hand moesten houden. Hij wilde bepaalde muzikale grenzen niet overschrijden, ik juist wel, net als Danny, die bij Jackson en eerder bij James Taylor ook nooit zo ver kon gaan als hij eigenlijk wilde. Danny leidt mij andere richtingen op, omdat ik hem de nodige vrijheid geef. Hij is ook niet zo bekrompen in zijn muzikale opvattingen als Glenn. Hij volgt alle ontwikkelingen op de voet en is voortdurend van alles aan het uitproberen. Glenn wilde juist terug naar de ouderwetse rhythm ’n’ blues. Hij hield bovendien niet zo van mijn boodschapperige gedoe, hij heeft het altijd gedoogd.”

Jij en Glenn hebben binnen de Eagles feitelijk van meet af aan de dienst uitgemaakt. Naar buiten toe leek jij steeds meer degene die de muzikale koers bepaalde. Frustreerde Glenn dat niet enorm en was niet ook een reden voor hem om uit de groep te stappen?

“Dat onze wegen zich vanaf een bepaald punt scheidden, heeft zeker tot zijn besluit bijgedragen. Maar Glenn was vooral moe van het ruziën met de anderen. De een wilde dit, de ander wilde dat niet. De sfeer was op het laatst werkelijk om te snijden.”

De Eagles werden tot het einde  toe geclassificeerd als een countryrockgroep. Waar lag dat volgens jou aan?

“Aan onze keuze van producers. Bill Szymczyk was een typische geluidstechnicus uit de rhythm ’n’ blues-school. Hij hield van een gedempt geluid, dat mijn drumspel helemaal doodsloeg. Hij werkt in een tamelijk lage studio, waarvan de vloer en de wanden bedekt zijn met dikke tapijten. Greg Ladanyi doet precies het tegenovergestelde, waardoor je die harde liveklank krijgt. Niet dat ik Szymczyk een trap na wil geven, het was destijds een gangbare manier van opnemen, die bovendien bijzonder goed paste bij onze muziek. Want onze eerste producer Glyn Johns had gelijk met zijn bewering dat we niet echt rock ’n’ roll konden spelen. En hij kon het weten, want per slot van rekening had hij The Rolling Stones opgenomen. Johns was typisch iemand die zijn zin doordrukte, bij ons althans, vandaar dat we hem op voorstel van Glenn hebben vervangen door Szymczyk. Naderhand beseften we pas dat Johns het bij het rechte eind had.”

Je bent veruit de rijkste popmuzikant die ik ooit heb mogen interviewen, dus aan jou kan ik het vragen: wat gebeurt er eigenlijk met je als je pas miljonair bent geworden?

“Aanvankelijk besef je het niet eens, ik bedoel, je krijgt het geld niet letterlijk in handen, het staat alleen maar op je bankafschrift. Zo gauw je echter van het feit doordrongen bent, probeer je er zo veel mogelijk niet aan te denken. Want je moet goed oppassen dat je geen rare dingen gaat doen. Nou had ik het voordeel dat ik nooit arm ben geweest, dat maakt het al wat makkelijker om met beide benen op de grond te blijven staan. Wat ook heel louterend werkt, is regelmatig teruggaan naar de plaats waar je bent opgegroeid. Minstens tweemaal per jaar bezoek ik het graf van mijn vader, neem een kijkje bij mijn oude school en meer van die dingen. Zo vergeet ik tenminste niet waar ik vandaan kom. Verder heb ik er nooit een extravagante levensstijl op na gehouden, al ontzeg ik mij geen enkele luxe. Mijn fiancée en ik hebben wel een huishoudster op ons boerderijtje in Malibu, maar ik heb geen mensen in dienst die van alles en nog wat voor ons doen. Een popmuzikant op tournee wordt van minuut tot minuut precies verteld waar hij moet gaan en staan. Alles wordt voor hem geregeld en op den duur weet hij niet eens meer hoe hij een vliegreis moet boeken. Dus doe ik thuis het meeste zelf. Ik hou van koken, ik vind het niet erg om de was te doen, ik heb een grote moestuin, ik verzorg de dieren, kortom, ik hou mij met veel meer bezig dan alleen maar popmuziek.”

Wat is er trouwens waar van de verhalen dat vrienden en kennissen je als miljonair anders gaan behandelen?

“Sommigen doen dat inderdaad, maar de meesten niet, al denk je van wel. Je zit toch met dat schuldgevoel, dat je probeert te onderdrukken door alleen nog maar met mensen om te gaan die even rijk zijn als jij bent. Maar na verloop van tijd trekt alles weer recht. Ik leid echt geen geïsoleerd bestaan, ik ben heus niet van de buitenwereld afgesloten.”

Betekent popmuziek nog even veel voor jou als vroeger?

“Het betekent iets anders. Van oudsher was rock ’n’ roll een vorm van rebellie, een middel van jongeren om zich af te zetten tegen de ouderen. Inmiddels behoor ik zelf tot de oudere generatie en ik maak nog altijd popmuziek. Niet alleen omdat ik blijkbaar niet anders kan, maar ook vanuit de overtuiging dat popmuziek een constructief medium is, althans kan zijn. Jongeren, zeker in de Verenigde Staten, lezen nauwelijks, ze kijken vooral televisie en  luisteren naar popmuziek. Ze informeren zich niet, ze laten zich informeren. Als popmuzikant heb ik dus een zekere verantwoordelijkheid en daar heb ik naar te handelen. Niet dat ik de illusie heb dat popmuziek structurele veranderingen teweeg kan brengen, hoor. We proberen het weliswaar al meer dan dertig jaar, maar rock ’n’ roll heeft de wereld niet vooruit kunnen helpen.”